Jedną z  najważniejszych zmian, jak chodzi o świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, obowiązujących od 1 stycznia 2024 r., jest możliwość łączenia aktywności zawodowej, uzyskiwanie dochodów bez żadnych ograniczeń, niezależnie od ich źródła, z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego. Miało to dotyczyć także świadczeń emerytalno – rentowych. W praktyce pojawił się jednak problem.

Nowe świadczenie pielęgnacyjne

Z dniem 1 stycznia 2024 r. nastąpiła zmiana art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych, który reguluje przesłanki uprawniające do świadczenia pielęgnacyjnego. Między innymi, ustawodawca wykreślił z treści tego przepisu przesłankę rezygnacji/niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej jako warunku otrzymywania przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego – opiekun może być aktywny zawodowo, uzyskiwać dochody bez ograniczeń, niezależnie od ich źródła. Ponadto, wykreślony został art. 17 ust. 5 lit. a – który stanowił, że świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym.

Oznacza to, że świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach przysługuje również w sytuacji, gdy opiekun ma ustalone prawo do własnej emerytury lub renty lub innego świadczenia emerytalno-rentowego. Na stronie internetowej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zawarte informacje potwierdzające to stanowisko: https://www.gov.pl/web/rodzina/swiadczenie-pielegnacyjne-od-1-stycznia-2024-r--nowe-zasady

Natomiast, nie zostały wprowadzone przepisy wyłączające zastosowanie w tym przypadku art. 12 ustawy o świadczeniu wyrównawczym dla osób uprawnionych do wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad dziećmi wymagającymi stałej opieki - dalej w skrócie: ustawa o świadczeniu wyrównawczym. Przepis ten stanowi:

Osobie pobierającej świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, która po dniu 1 stycznia 2022 r. złożyła wniosek o:

1. emeryturę lub
2. rentę, lub
3. rentę rodzinną z tytułu śmierci małżonka przyznaną w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, lub
4. nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, lub
5. rodzicielskie świadczenie uzupełniające, o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym

- przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, jeśli jest korzystniejsze, przy czym art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych nie stosuje się.

ZUS wstrzymuje wypłatę renty 

Problem ujawnił się w sprawie Klientki naszego Ośrodka Poradnictwa, która na mocy decyzji wydanej w czerwcu 2024 r. uzyskała od marca 2024 r. świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad małoletnią córką - na nowych zasadach, obowiązujących od dnia 1 stycznia 2024 r. Klientka zgłosiła się z w/w decyzją do ZUS, aby na wszelki wypadek upewnić się, czy na pewno może pobierać zarówno świadczenie pielęgnacyjne jak i rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, która przysługuje jej od marca 2022 r. Wówczas ZUS wydał decyzję o wstrzymaniu wypłaty renty. ZUS wskazał, że nie zmienił się przepis art. 12 świadczeniu wyrównawczym, w myśl którego osobie, która pobiera świadczenie pielęgnacyjne i która po 1 stycznia 2022 r. złożyła wniosek o emeryturę lub rentę  - przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, jeśli jest korzystniejsze. W związku z  tym, w dalszym ciągu ubezpieczony może pobierać tylko jedno świadczenie – rentę wypłacaną przez ZUS, albo świadczenie wypłacane przez MOPS.

Niedopatrzenie ustawodawcy

Idea, jak przyświecała zmianom w systemie świadczeń dla opiekunów oraz wykładania celowościowa i funkcjonalna art. 17  ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2024 r. w związku z art. 12 ustawy o świadczeniu wyrównawczym - prowadzą do wniosku, że przepisu art. 12 nie powinno się stosować do 'nowego' świadczenia pielęgnacyjnego.

Przypuszczać w związku z tym należy, że nastąpiło niedopatrzenie po stronie ustawodawcy, przez co organy emerytalno – rentowe w sytuacji, jak u Klientki, stosują art. 12 ustawy o świadczeniu wyrównawczym, skoro jego stosowanie nie zostało wyraźnie wyłączone w przypadku pobierania przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego na zasadach obowiązujących od dnia 1 stycznia 2024 r.  

Wystąpiliśmy w związku z tym do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z postulatem, aby  niezwłocznie zostały wprowadzone zmiany legislacyjne, skutkujące wyłączeniem stosowania art. 12 ustawy o świadczeniu wyrównawczym w  przypadku pobierania przez opiekuna świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach, obowiązujących od dnia 1 stycznia 2024 r.   Oczekujemy na odpowiedź. Wydaje się, że zasadność naszego postulatu nie powinna budzić wątpliwości. Jeśli byłoby inaczej – podobnie jak w przypadku innych inicjatyw Stowarzyszenia SPES co do zmian w przepisach – wystąpimy o wsparcie naszej inicjatywy do Rzecznika Praw Obywatelskich, posłów i senatorów. 

Nasze działania

Wspólfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWE FIO na lata 2021 – 2030.