Komornik może prowadzić postępowanie egzekucyjne tylko wówczas, gdy posiada wobec dłużnika tytuł wykonawczy - tytuł egzekucyjny, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności. Najczęściej będzie to wyrok bądź sądowy nakaz zapłaty. Egzekucja komornicza ma na celu jak najszybsze odzyskanie długu, podlega jednak pewnym ograniczeniom, by dłużnik nie został pozbawiony całkowicie środków na swoje utrzymanie. 

Tytułami  egzekucyjnymi są: 

• orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;
• orzeczenie referendarza sądowego prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
• akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji;
• bankowy tytuł egzekucyjny /BTE/ (z dniem 26 listopada 2015 r. zostały uchylone przepisy zezwalające bankom na wystawianie BTE,  jednak nadal może być prowadzone postępowanie egzekucyjne na podstawie BTE, któremu sąd nadał klauzulę wykonalności przed dniem 26 listopada 2015 r.)
• inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustaw szczególnych  podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej.

Aby zostało wszczęte postępowanie egzekucyjne, wierzyciel musi złożyć u komornika pisemny wniosek o wszczęcie egzekucji oraz tytuł wykonawczy.

Komornik na podstawie tytułu wykonawczego ma za zadanie zaspokoić roszczenia wierzyciela. W tym celu może:

• zająć i sprzedać ruchomości (np. samochód) i nieruchomości (np. dom) stanowiące własność dłużnika,
• zająć wynagrodzenie za pracę, rentę, emeryturę oraz dochody z innych tytułów,
• zająć rachunki bankowe dłużnika, wierzytelności  i inne prawa majątkowe. 

Z egzekucji wyłączone są m.in:

• przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu,
• zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca,
• jedna krowa lub dwie kozy albo trzy owce potrzebne do wyżywienia dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny wraz z zapasem paszy i ściółki do najbliższych zbiorów,
• narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych,
• przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości, a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową.

Egzekucja z wynagrodzenia za pracę

Z wynagrodzenia za pracę komornik może egzekwować:

• na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych, do wysokości trzech piątych wynagrodzenia,
• na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne do wysokości połowy wynagrodzenia.

Przy potrącaniu sum egzekwowanych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (ustalanego na podstawie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę), przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Ograniczenie potrąceń w odniesieniu do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę nie dotyczy egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych.

Egzekucja z emerytury i renty

Z emerytury i renty komornik może egzekwować:

• na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do wysokości 60% emerytury bądź renty,
• na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne do wysokości 25% emerytury bądź renty.

Egzekucji podlegają renty i emerytury po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych.

Emerytury i renty są wolne od egzekucji i potrąceń w części odpowiadającej 50% kwoty najniższej emerytury lub renty. Od 1 lipca 2017 roku  emerytury i renty będą wolne od egzekucji i potrąceń w części odpowiadającej 75 % kwoty najniższej emerytury lub renty - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wraz z kosztami i opłatami egzekucyjnymi. Zasada ta będzie obowiązywać również w przypadku zbiegu egzekucji komorniczych, z wyjątkiem roszczeń alimentacyjnych.

Egzekucja z wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej 

Przy egzekucji z wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej (umowa zlecenia, umowa o dzieło itp.), jeżeli ma ono charakter świadczenia powtarzającego się, którego celem jest zapewnienie utrzymania - mają odpowiednie zastosowanie przepisy Kodeksu pracy, czyli zasady dotyczące egzekucji z wynagrodzenia za pracę.

Jednakże komornik dokonując zajęcia wynagrodzenia dłużnika z umowy cywilnoprawnej, kieruje do podmiotu zatrudniającego dłużnika zajęcie 100 % wierzytelności. Oznacza to, że zleceniodawca ma obowiązek dokonać potrącenia z wynagrodzenia dłużnika nawet 100 % wynagrodzenia, zależnie od kwoty długu i dłużnik może w zupełności nie otrzymać wynagrodzenia w danym miesiącu i pozostać bez środków do życia..

W związku z tym, w razie zajęcia przez komornika wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej, dłużnik musi niezwłocznie złożyć komornikowi wniosek o ograniczenie egzekucji, w którym wykaże, że dochód z umowy cywilnoprawnej jest jedynym źródłem utrzymania - świadczeniem powtarzającym się, którego celem jest zapewnienie utrzymania, tak jak wynagrodzenie ze stosunku pracy. Wskazane jest przedstawienie komornikowi kopii zawartej umowy cywilnoprawnej, zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia i częstotliwości jego wypłaty bądź  wyciągu z rachunku bankowego, w z którego wynika częstotliwość wypłaty.

Świadczenia, które nie podlegają egzekucji

Nie podlegają egzekucji - zajęciu komorniczemu:

• świadczenia alimentacyjne, świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów, świadczenie wychowawcze (500 Plus) świadczenia rodzinne, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe i dla sierot zupełnych, zasiłki dla opiekunów, świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia integracyjne, jednorazowe świadczenie, o którym mowa w art. 10 ustawy z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem”;
• świadczenia, dodatki i inne kwoty przyznane na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego, o których mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, w części przysługującej na umieszczone w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka dzieci i osoby, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej. 

Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego nie obejmuje kwot pochodzących z tych świadczeń. 

Konsultacja prawna

Powyżej przedstawiliśmy przykłady najczęściej przeprowadzanych zajęć komorniczych. W przypadku zajęcia komorniczego, każdorazowo sugerujemy niezwłoczną konsultację z prawnikiem.

Informacje gdzie szukać pomocy publikujemy w dziale Bezpłatna pomoc prawna.