Kryteria orzekania o niepełnosprawności dziecka (2012 - )

Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach, który zapadł po naszej apelacji, brak jest podstaw prawnych do stosowania zawężonego katalogu stanów chorobowych, ustalonego z przekroczeniem upoważnienia ustawowego w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia.

Dzięki pomocy prawnej Ośrodka Poradnictwa SPES dziecko z niedosłuchem centralnym zostało wyrokiem sądu II instancji zaliczone do osób niepełnosprawnych, pomimo iż niedosłuch centralny nie jest wymieniany w katalogu schorzeń rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia.

Jest to precedensowe orzeczenie niezmiernie ważne dla wszystkich rodziców, którym do tej pory odmawiano orzeczenia o niepełnosprawności dziecka z uwagi na to, że choroba dziecka nie jest wymieniona w katalogu schorzeń rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej.

W 2012 roku u siedmioletniego wówczas chłopca rozpoznano niedosłuch centralny – centralne zaburzenie przetwarzania słuchowego, głównie pod postacią trudności w rozumieniu mowy w szumie i w hałasie. Kluczowe znaczenie ma w takim wypadku zastosowanie specjalistycznych oddziaływań rehabilitacyjnych i edukacyjnych oraz zaopatrzenie w kosztowny system wspomagający słyszenie, dla którego zlecenie wystawiła poradnia audiologiczna. Pomimo opisywanych problemów zarówno Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności, jak i Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Śląskim odmówiły w swoich orzeczeniach zaliczenia chłopca do osób niepełnosprawnych. 

Sąd I instancji oddalił sporządzone przez nas odwołanie. Wskazał, że nie zachodzą przesłanki uzasadniające zaliczenie dziecka do osób niepełnosprawnych w znaczeniu orzeczniczym. Biegli powołani przez Sąd przyznali, iż dziecko potrzebuje wsparcia w zakresie przewyższającym potrzeby osób w danym wieku a jego dobry kontakt z otoczeniem pogarszać się będzie w hałaśliwej grupie rówieśniczej. Niemniej, zdaniem biegłych o których opinie swe rozstrzygnięcie oparł sąd I instancji, niedosłuch centralny nie znajduje się w katalogu stanów chorobowych wymienionych w sposób enumeratywny w akcie prawnym wykonawczym - w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r., w oparciu o które orzeka się o niepełnosprawności u dzieci.

Wyrok ten został przez nas zakwestionowany. W szczególności wnieśliśmy o przedstawienie przez sąd II instancji Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości: czy katalog schorzeń wymienionych w rozporządzeniu MPiPS w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia, jest katalogiem zamkniętym. Wykazywaliśmy, iż przypadku przyjęcia takiej interpretacji następuje sprzeczność pomiędzy przepisami rozporządzenia a przepisami ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej, które określają przesłanki do zakwalifikowania dziecka do osób niepełnosprawnych.

Sąd odwoławczy - Sąd Okręgowy w Katowicach, w prawomocnym wyroku z dnia 18 marca 2016 r., sygn. akt X 1Ua 94/15 zmienił zaskarżony wyrok i zaliczył dziecko naszej klientki do osób niepełnosprawnych.

Sąd dokonał analizy podstawy prawnej dla obowiązującego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia. W wyniku tej analizy Sąd stwierdził, iż Minister nie jest upoważniony do wyliczenia w akcie wykonawczym schorzeń skutkujących możliwością ustalenia niepełnosprawności dziecka, a tym bardziej do ustalenia zamkniętego katalogu tych schorzeń. W konsekwencji, w ocenie Sądu przywołane rozporządzenie może być stosowane tylko w tym zakresie, w jakim nie wykracza poza treść ustawowego upoważnienia i tylko w połączeniu z brzmieniem art. 4a ustawy rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Przepis ten stanowi, iż dzieci są zaliczane do osób niepełnosprawnych:

"jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku”.

Zespół SPES opracował propozycję zmiany rozporządzenia, która usunie wadliwy stan prawny.

Działania SPES prowadzone w związku z wprowadzeniem  zmiany to liczne wystąpienia do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej i do Międzyresortowego Zespołu do Spraw Opracowania Systemu Orzekania o Niepełnosprawności i Niezdolności do Pracy, udział. Korespondencja z projektem zmian została skierowana  do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, Rzecznika Praw Obywatelskich, senatorów RP. Projekt inicjatywy ustawodawczej został przedłożony na spotkaniu on –line w dniu 20.05.2020r. z Minister Rodziny i Polityki Społecznej Marleną Maląg. W spotkaniu brali również udział z ramienia ministerstwa Sekretarz Stanu Pan Paweł Wdówik (Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych) oraz Dyrektor Departamentu Polityki Rodzinnej i Dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

W czerwcu br. wzięliśmy udział w konsultacjach projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie przyjęcia dokumentu Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2020-2030  - mailowo zgłosiliśmy swoje uwagi dot. wprowadzenia zmian systemowych do rozporządzenia Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 01.02.2012 r. w zakresie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia.

W wyniku prowadzonej korespondencji Ministerstwo (rozporządzenie jest aktem wykonawczym) wskazuje, że odniesie się  do postulatów SPES w nowym systemie orzekania o niepełnosprawności i niezdolności do pracy, nad którym prowadzi prace.  Problem polega na tym, że prace trwają już od 2016 roku i nie są znane ich efekty. Jak dotąd nie został nam udostępniony jakikolwiek projekt nowelizacji, będący wynikiem prac w/w Zespołu (na problem zwracał uwagę w swoich wystąpieniach Rzecznik Praw Obywatelskich). Oczywistym jest, że projekt będzie podlegał konsultacjom społecznym i wieloetapowemu wdrożeniu, proces ten będzie co najmniej wielomiesięczny, a może nawet wieloletni. W toku prowadzonej korespondencji w piśmie z dnia 28.09.2020 r. Ministerstwo poinformowało, że:

z uwagi na szczególnie skomplikowany charakter regulowanej materii (…) trwają analizy Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych w oparciu o przygotowany projekt. Po zakończeniu analiz, decyzja o dalszym procedowaniu projektowanych rozwiązań i podjęciu inicjatywy legislacyjnej zostanie rekomendowana Rządowi.

Dlatego też w proponowanej przez nas nowelizacji Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 roku w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia, podkreślamy, że nie wymaga ona tworzenia ad hoc rozbudowanej, systemowej regulacji w przedmiocie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia, natomiast do czasu wejścia w życie nowego systemu orzekania o niepełnosprawności oraz niezdolności do pracy, usunie wadę prawną Rozporządzenia.

Równocześnie wystąpiliśmy o udostępnienie projektu założeń do ustawy o orzekaniu o niepełnosprawności i niezdolności do pracy i materiałów roboczych, tak byśmy mogli wyrazić swoją opinię. Oczekujemy na odpowiedź w tej sprawie. 

Rzecznictwo praw SPES jest finansowane przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWE FIO na lata 2021 – 2030.

loga finansowanie

Przebieg sprawy

16.05.2012  Orzeczenie Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Katowicach odmawiające zaliczenia dziecka do osób niepełnosprawnych
02.06.2012 Odwołanie od orzeczenia Miejskiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Katowicach
12.07.2012  Orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie Śląskim (dalej WZON) odmawiające zaliczenia dziecka do osób niepełnosprawnych
25.08.2012    Odwołanie od orzeczenia WZON skierowane do Sądu Rejonowego - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach
14.09.2012 Odpowiedź WZON na odwołanie
10.02.2013    Opinia biegłego sądowego z zakresu neurologii
18.03.2013 Uwagi WZON do opinii biegłego
07.05.2013 Opinia uzupełniająca biegłego z zakresu neurologii
06.11.2013 Opinia biegłego sądowego z zakresu laryngologii
27.12.2013 Zastrzeżenia do opinii biegłego z zakresu laryngologii
23.05.2014   Opinia uzupełniająca biegłego z zakresu laryngologii
19.08.2014 Opinia drugiego biegłego z zakresu laryngologii
23.10.2014 Zastrzeżenia do opinii drugiego biegłego z zakresu laryngologii z wnioskiem o zakończenie postępowania
19.02.2015 Opinia uzupełniająca drugiego biegłego z zakresu laryngologii
14.05.2015     Wyrok Sądu Rejonowego Katowice – Zachód w Katowicach, sygn. akt VII U 221/12
15.06.2015  Apelacja od wyroku Sądu I instancji 
18.03.2016 Wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach, sygn. akt X 1Ua 94/15
13.10.2016 Wystąpienie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki i Społecznej
13.10.2016 Wystąpienie do Rzecznika Praw Obywatelskich
06.02.2017 Wystąpienie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki i Społecznej
06.02.2017 Wystąpienie do Rzecznika Praw Obywatelskich
09.03.2017 Pismo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
15.09.2017 Wystąpienie do Prezesa ZUS
12.10.2017 Pismo Prezesa ZUS
14.12.2017 Wystąpienie do Prezesa ZUS
27.12.2017 Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich
18.01.2018

Wystąpienie do Prezesa ZUS

01.02.2018

Pismo Prezesa ZUS

25.02.2019 Wystąpienie do Prezesa ZUS
18.03.2019 Pismo Prezesa ZUS
04.04.2019 Wystąpienie do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
07.05.2019 Pismo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej 
23.05.2019 Wystąpienie do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
10.06.2019 Pismo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
20.02.2020 Wystąpienie z petycją do Senatu RP
01.04.2020 Pismo Senatu RP
05.05.2020 Pismo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
20.05.2020

Spotkanie –on line z Minister Rodziny Pracy i Polityki Społecznej Marleną Maląg oraz Pełnomocnikiem Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Pawłem Wdówikiem

06.2020 Udział w konsultacjach projektu uchwały Rady Ministrów w sprawie przyjęcia dokumentu Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2020-2030
19.06.2020

Wystąpienie do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych

13.07.2020 Pismo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
30.11.2022 Wystąpienie do Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych 
02.12.2022  Wystąpienie do Rzecznika Praw Obywatelskich
16.01.2023 Pismo Biura Rzecznika Praw Obywatelskich
09.02.2023  Wystąpienie do Rzecznika Praw Dziecka 
17.03.2023 Pismo Biura Rzecznika Praw Obywatelskich 
03.04.2023 Pismo Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej - Biura Pełnomocnika Rządu ds Osób z Niepełnosprawnością 
29.06.2023  Wystąpienie do Ministerstwa Rodziny i Polityki SPołecznej - Biura Pełnomocnika Rządu ds Osób Niepełnosprawnych 
29.06.2023  Wystąpienie do Rzecznika Praw Obywatelskich 
20.07.2023 Pismo Biura Rzecznika Praw Obywatelskich 
  • Komitet do spraw pożytku publicznego
  • adwokat ewa
  • oblaci
  • weglosmyk
  • izba lekarska
  • fio
  • Non Profit
  • seminarium
  • NIW
  • zthiu
  • IPS
  • prowincja
  • Fundacja Nasza Szkoła
  • szip
  • ralus
  • renovabis
  • Google
  • Do Rzeczy
  • Gość Niedzielny
Facebook
Newsletter
Newsletter spes.org.pl

Na podany przez Ciebie adres mailowy przesyłać będziemy najnowsze informacje - zostań w kontakcie!

Możesz pomóc
Możesz pomóc

Włącz się w pomaganie. Osoby niepełnosprawne, w trudnej sytuacji życiowej i materialnej czekają na Twój gest. Szczegółowe informacje w dziale MOŻESZ POMÓC